277

70 e JAARGANG I DECEMBER/JANUARI 2025/2026 I Nr. 6/7 I € 9.50 al 70 jaar hét Indisch maandblad Klassieke reisaffiches voor liefhebbers Van Yogyakarta naar Pekalongan; Op zoek naar de mooiste batik Gastronomisch reizen op Sumatra Reizen- VO OR W O ORD - Poekoel teroes! De tijd vliegt ... dit is alweer het voorwoord van de decembereditie van 2025 én meteen die van de januari editie van 2026, want zoals jullie weten maken we vanaf nu ook aan het eind van het jaar een dubbelnummer. Dus de volgende editie komt in februari, niet vergeten. En deze is extra dik, voor tijdens de feestdagen. D us daarom wilden we een nummer maken waar je Dido Michielsen en Arnaud Kokosky Deforchaux. lekker bij kan wegdromen: een reiseditie. En we hadden in augustus een mooie expositie van foto’s Maar deze Moesson is zeker geen veredelde reis- uit ons rijke archief met een prachtige opening met muziek brochure, want we hebben een grote verscheiden- van Jaya. heid aan reizen in deze editie. Reizen in de breedste zin van het woord. Het team van Moesson heeft onvermoeibaar doorgewerkt Flip Stoltenborgh reisde naar Indonesië voor zijn werk en om al het bovenstaande mogelijk te maken, ondanks vond er zijn droombestemming voor zijn pensioen. privézorgen en verdriet om het verlies van dierbaren waar Arnaud Kokosky Deforchaux vond inspiratie op zijn reis en te veel teamleden mee te maken kregen. Frans Leidelmeijer deed wat hij zo goed kan: hij vertelde op Ricci, Aubrey, Ashley, Don, Ina, Angela, Miriam, Janine, reis over kunst. Indofoodie Maureen Tan maakte een culi- Trees, alle auteurs die voor Moesson schrijven, alle vrij- naire reis, Dani Mooch zocht op reis naar batik en Sjors van willigers die ons team ondersteunen - dank voor jullie der Panne reist langs de theaters met BREL - de musical. toewijding. Zonder jullie geen Moesson. En dan heb ik het nog niet over de spirituele reizen en de foto’s en affiches met reisbestemmingen die aan bod En voor alle lezers van Moesson: komen. Kortom: een editie om lekker mee op de bank te namens het hele team wens ik jullie heel fijne kerstdagen kruipen en te fantaseren over jouw volgende reis. toe en een prachtig 2026. Poekoel teroes! Omdat dit de laatste editie van dit jaar is, wil ik ook even terugblikken op het afgelopen jaar. We maakten mooie schreven bijzondere verhalen en maakten nieuws over migratiemuseum Fenix, dat de komst van Indische Nederlanders was vergeten op de tijdlijn. We hebben de Moesson-app gelanceerd, waarin je niet alleen Moesson kunt lezen, maar ook de Indo International én de laatste nieuwtjes. Nog lang niet iedereen heeft zijn Foto: Ashley de Groot edities, zoals het zomernummer over 80 jaar vrijheid, digitale abonnement geactiveerd, en ik weet dat het voor sommige lezers lastig is, maar iedereen die een smartphone heeft zou ik willen adviseren: download die app en neem jouw Moesson overal mee naartoe! Weer meer bezoekers wisten onze winkel te vinden, zeker ook voor de Indische high tea die onze lieve Miriam Doop bij ons heeft geïntroduceerd. We hadden veel boeiende interviews in de winkel, met onder meer Ernst Jansz, 3Inhoud REPORTAGE 10 Van reisbestemming naar eindbestemming Flip Stoltenborgh over de verborgen parel Pulau Alor. 16 Op zoek naar je familiegeschiedenis in het Indonesië van nu Met de IGV op studiereis. 22 Het affiche Het ondergeschoven kind in de kunstwereld. 28 Culturele kruisbestuiving op Java Met Frans Leidelmeijer op kunst- en architectuurreis langs koloniale gebouwen. 48 Netwerken op Java en Bali De voorbereiding van Arnaud Kokosky Deforchaux voor de Pasar Malam Indonesia. 86 Een batikreis van Yogyakarta naar Pekalongan Dani Mooch ging met haar familie batikshoppen. PERSOONLIJK VERHAAL 38 Kabar angin Dyonne van Haastert heeft een bijzondere ontmoeting. 73 Terug naar Indonesia Uit het boek van Rita van der Werff. 74 De optocht Martje Saveur bezocht Sumbawa. 12 41 59 72 Robin Block: Reizen als krijgskunst. Alide Wormser: Met andere ogen. Amber Nefkens: Tijdsprongen. Esmay Usmany: Vouwen. INTERVIEW 42 Suara, voorouders die ons roepen Aschwin Bruggeling onderzoekt met eigen artwork zijn familiegeschiedenis. 54 ‘Ik ben altijd wel met film bezig’ Aldo Agaatsz over zijn korte film Sudah. 82 Even bellen met ... Maddy Stolk over haar nieuwe boek. 104 4 COLUMNS Reizen langs theaters als Brel Sjors van der Panne is chassonnier Jacques Brel in BREL - de musical. 10 22 3892 ACHTERGROND 60 De tjitjak Rick Veenstra zoekt uit waarom Indische mensen zo vaak een tjitjak in huis hebben. BOEKOE 64 Blikvangers uit de Indische bibliotheek Thom Hoffman over oude reisverslagen van Nederlanders over de Molukken en Makassar. 80 Greep uit de kast 66 Greep uit de archiefkast Bijzondere reisfoto’s uit het fotoarchief van Moesson. HISTORISCH IN MEMORIAM 76 Wie verlieten ons in 2025 78 Belanda tussen de Indo’s Geen koppensneller maar een Maleier door Coos Versteeg. SERIE MAKAN 42 86 92 Culinair genieten op Sumatra Gids Maureen Tan wijst de weg door de Sumatraanse keuken. 98 De opmars van de Indonesische keuken Het nieuwe boek Makanologie van Yulia Pattopang en Helena Smit. 6 8 9 83 84 102 108 110 111 IEDERE MAAND Nieuwtjes Indopuzzel Oleh Oleh Nieuws uit de winkel Belanja in de Moessonshop Anak Moesson: Met Sopha Leugering, een weetje en een strip. Beleven Ting Ting Colofon Foto cover: Melankolia, depositphotos.com 510- REP OR TAGE - Van reisbestemming naar Ieder jaar trekt Flip Stoltenborgh een week uit om in Indonesië een nog onbekende reisbestemming te verkennen voor zijn reisorganisatie. In 2017 werd dat het eilandje Pulau Alor. En na een heerlijke ontdekkingsweek werd het pareltje al snel de ideale locatie voor het aanstaande pensionadoleven. Ling Al beach (Depositphotos). eindbestemming Tekst en beeld: Flip Stoltenborgh 11- REP OR TAGE - Het affiche ’t ondergeschoven kind in de kunstwereld Als je in je Volvo stationcar bij de Sacré Coeur in Parijs gaat slapen, zodat je om 5 uur ’s morgens als eerste op zoek kunt naar mooie affiches dan mag je gerust zeggen dat je een beetje gek bent. Gelukkig zegt Udo Boersma, eigenaar van Van Sabben Poster Auctions en trots bezitter van een mooie collectie affiches uit Nederlands-Indië dat ook over zichzelf. Vivian Boon zocht hem op in Hoorn. V 22 oor een vintage design-liefhebber als ik, is ruikt heerlijk - er zit leven en geschiedenis in. En dus veranderde de interesse in een liefde en het pand van Van Sabben Poster Auctions Mijn oog valt op de oude PTT-klok aan de muur, die bracht Udo naar Parijs, waar je in de jaren 80 aan de Oude Haven in Hoorn een snoep- de mooie Gispen-tafel met bijpassende stoelen, een hele grote marché aux puces (vlooienmarkt) winkel. Bij aankomst in de pittoreske bin- een vitrinekast vol hebbedingetjes. Dit is het had. ‘Er stond daar een kerel met een kraampje nenhaven word ik al blij en dan ben ik nog thuis van een liefhebber. met grote rollen en hele grote affiches. Ik raakte niet eens binnen geweest. ‘In 1985 had ik mijn eerste baantje in Groningen met hem aan de praat en hij zei: “Als je nou Udo Boersma (66), eigenaar van Van Sabben, als sportleraar’, vertelt Udo. ‘Ik had een collega foto’s maakt van mijn affiches dan kan je een heet me hartelijk welkom en als ik de ruimte be- die heel vaak naar vlooienmarkten ging, ook naar catalogus maken in je eigen land. Als je dan wat treed weet ik niet waar ik als eerste moet kijken. België en zo. Ik ging een keer mee en toen begon verkoopt dan haal je ze op of ik stuur ze je toe.” Het is alsof ik in het atelier van een kunstenaar ik te verzamelen. Ik begon met spullen, van die En dus stond ik op vlooienmarkten met twee of ben, in plaats van bij een veilinghuis. oude ijzeren lampen en zo. Maar op een gegeven drie ingelijste affiches en de rest had ik in een Overal hangen de meest prachtige, kleurrijke moment ontdekte ik affiches en hoe langer ik catalogus met prijzen erbij. En één keer in de oude affiches, op grote houten tafels liggen daar mee bezig was, hoe meer ik ontdekte dat er maand sliep ik in mijn oude Volvo stationcar bij kokers en mappen vol oude platen. Het papier verdieping in zit. Het zijn echt kunstwerken.’ de Sacré-Coeur om om 5 uur ’s morgens bij hem23- REP OR TAGE - Culturele kruisbestuiving op Java Dit jaar maakte Frans Leidelmeijer zijn debuut als gids tijdens een kunst- en architectuurreis langs koloniale gebouwen op Java. Door Frans Leidelmeijer // Fotografie: Eric Ideler 28