HÉT INDISCH MAANDBLAD
67e JAARGANG
• NR. 11 • MEI 2023 • € 6,60
Makanan
van Nessie
Een nieuwe
Molukse lente
Maluku2Voorwoord
Onlangs nam een goede vriendin mij mee naar de lancering
van het nieuwe album Toma Terus van Jessica Manuputty in Amsterdam.
Podium Mozaïek, een fijne intieme zaal, was goed gevuld.
Jessica, als stralend middelpunt op het podium, vertelde het verhaal
van haar opa Piet en loodste het publiek langs haar familiegeschiedenis
en een reeks intieme, emotionele maar ook vrolijke nummers.
De laatste tijd is er veel aandacht voor
de geschiedenis van voormalig Nederlands-Indië,
zeker ook voor de verschillende perspectieven die
er zijn op die geschiedenis. Zoveel bevolkingsgroepen, zoveel perspectieven. Indo-Europeanen,
Chinezen, Papoea’s, Molukkers - zij kennen allemaal
een eigen verhaal binnen de geschiedenis van de
voormalige kolonie.
Het verhaal dat Jessica deelt is een Moluks verhaal.
Maar opvallend was die avond ook hoeveel overeenkomsten er zitten tussen haar familieverhaal
en de familieverhalen die wij als Indisch maandblad
al jaren delen. Zeker op het emotionele vlak, als
het gaat om verdriet, om achterlaten, om opnieuw
beginnen.
We vonden als redactie dat het tijd was voor een
editie waarin we het Molukse verhaal centraal
zetten. Om meer over elkaar te leren, maar ook
om te zien wat ons allen bindt.
Foto: Herbert van der Beek
W
at mij het meest aangreep was het moment dat Jessica een lied vol weemoed
zong, en de hele zaal zacht maar toch luid
en duidelijk meezong en meewiegde.
3Inhoud
REPORTAGE
10
16
46
Een nieuwe Molukse lente
De Molukse cultuur bloeit
als nooit tevoren
Inception
Dansen voor het goede doel
Een wonderlijke reis
Deel 2 van een feuilleton door
Hélène Weski
INTERVIEW
23
30
Even bellen met: Celeste Engel
‘Het moet doorgegeven worden’
In gesprek met Noël Silalahi
BOEKOE
18
Saparua, meisje
32
De bewogen jeugd van Ucu Akihary
38
Het nieuwe boek van Herman Keppy
10
Ontberingen in Molukse woonoorden
Greep uit de kast XL
Uit de boekenkast van Moesson
MAKAN
52
Kannibalen en Paradijsvogels
54
‘Een ode aan oma Rie’
Maureen Tan bezocht en recenseerde
Makanan van Vanessa Otten Wattimena
30
4
59COLUMNS
15
Henry Timisela:
27
Ernst Jansz:
44
Frans Leidelmeijer:
59
Patricia Jacob:
Bunga manor en ketjapmarinade
Frans Lopulalan
Henk Mual
Ayam asam manis
IEDERE MAAND
6
8
9
43
36
25
60
54
61
64
66
67
18
Nieuwtjes
Indopuzzel
Oleh Oleh
Mijn poesaka : De kruidnagelketting
van Max Rijkschroeff
Door de lens van
Ting Ting Detektif
Insta Indo
Anak Moesson: Met Moana, Jaely, een
sprookje en nog veel meer
Beleven
Ting Ting
Colofon
Coverfoto: Ashley de Groot
5- R EP O R TAG E -
Een nieuwe
Molukse lente
De Molukse cultuur bloeit als nooit tevoren. In boeken, in de muziek,
in musea, in het theater, in films. Waar komt die culturele bloei ineens vandaan?
Of is dit het logische gevolg van een ontwikkeling
die al langer gaande is?
Door Aubrey van Leeuwen en Ricci Scheldwacht
openingsbeeld: William Ejam Maail
10Foto: William Ejam Maail
A
pplaus!’ roept Jessica Manuputty
aan het begin van de avond, waarna vanaf de tribunes een klaterend
applaus klinkt. Alsof het publiek
aanvoelt wat voor betoverende
muzikale avond er nog te wachten
staat. Daar staat ze. Krachtig. Stralend.
Zelfbewust. Te midden van haar bandleden, ‘haar zelfgekozen familie’ zoals ze hen
liefkozend noemt.
Het is dinsdagavond 28 maart. In Podium
Mozaïek in Amsterdam vindt de presentatie plaats van het tweede Toma Terus
album met Molukse traditionals.
Daarmee gaat ze verder waarmee ze in
2017 begon: het bewaren en doorgeven
van lagu lagu, zoals de Molukse traditionals worden genoemd. Ook bij deze
nieuwe cd brengt ze opnieuw een liedboek
uit, zodat mensen zelf kunnen meespelen en meezingen. Tussen de nummers
door vertelt ze vanavond het verhaal over
haar Molukse opa Piet, de vader van haar
moeder.
‘Het was een geweldige avond,’ zegt
Jessica Manuputty een week later aan de
telefoon. ‘Ik had het idee dat de zaal heel
ontvankelijk was voor wat ik deed. Dat was
heel fijn. Zingen en spelen voor publiek
ben ik wel gewend maar zo’n verhaal vertellen is weer een andere discipline.
Dit was de eerste keer met publiek en al bij
de eerste reactie voelde ik: het werkt. Als ik
het gewoon vertel dan komt het aan!’
Vroeger speelde ze deze liedjes met haar
familie. ‘Maar toen ik op het conservatorium zat, wilde ik een heel andere richting
op. Als ze me vroegen of ik niet iets met
mijn afkomst wilde doen, zei ik altijd: nee,
nee, nee.’ Tot ze een aantal jaren geleden
een ukelele kocht en weer lagu lagu begon
te spelen, harmonisch simpele liedjes.
11- B O EKO E -
Saparua, meisje
het nieuwe boek
van Herman Keppy
Het Molukse verhaal in Nederland wordt te eenzijdig belicht,
aldus journalist, schrijver en Moessonmedewerker Herman Keppy. Met als gevolg
De steiger van het dorp Haria op het eiland Saparua, 2008.
romantisering van de cultuur en verkeerde aannames. In zijn langverwachte
18
nieuwe boek stelt hij daarom orde op zaken.
Door Ricci Scheldwacht // fotografie: archief Herman Keppy‘Het overgrote deel
van het Molukse volk
in Indonesië is gebleven.
Zij koesteren
een andere geschiedenis
dan de Molukkers
in Nederland’
19- B O EKO E -
De bewogen jeugd van
Ucu Akihary
Ucu Akihary is amper een jaar oud als hij met zijn familie
in Nederland aankomt. Zijn vader Marthinus is KNIL-soldaat. Na omzwervingen
langs acht woonoorden door heel Nederland belandt de familie uiteindelijk
in de Molukse wijk in het Drentse Nijverdal.
Waktu di Pangkuan Ibu
(Op mijn moeders schoot, traditioneel Moluks lied, red.)
Sudah besar teken serdadu
Badan ku jadi lain
tacere berapa tahun sio ale
dari ibuku bapaku sodara yang ku cintai
Toen ik wat ouder werd, ging ik het leger in
maar raakte spijtig genoeg
een aantal jaren gescheiden
van mijn ouders en familie die ik zo liefheb
H
et is 29 april 1951 als Ucu Akihary (73) op
de Javakade in Amsterdam aankomt met het
schip New Australia. Ucu is dan amper een
jaar oud. Het emigrantenschip heeft eerst
emigranten naar Australië gebracht en neemt
vanuit Surabaya 1.600 passagiers mee:
1.080 Molukse mannen, vrouwen en kinderen en
470 Nederlandse militairen. Vader Marthinus Akihary
is tijdens de onafhankelijkheidsoorlog op Bali gele-
32
KNIL-soldaat Marthinus Akihary (1921-1995).
Door Anis de Fretes : //Beeld: privécollectie Uci Akihary