HANKEL
AN
IE • ON
IJ
•
•
K
O
moess n
AF
N
B
HÉT INDISCH MAANDBLAD
R
NE
MEND
TROUW •
R
D
E
66 e JAARGANG • NR. 7 • JANUARI 2022 • € 6,50
Een Indisch gevoel,
vloeit uit een blauwe pen.
Gemengd rood bloed en wit papier,
onthul mij wie ik ben.
Jessica Anthonio
AF
HANKEL
AN
IE • ON
N
IJ
•
•
O
moess n
K
B
R
R
NE
MEND
TROUW •
Poëzie
D
E
1De strijd om Bali is een geschiedenis van de
ongekend hevige guerrillastrijd die vlak na de Tweede
Wereldoorlog op het eiland ontvlamde. Aan de hand
van ruim 120 interviews op Bali en in Nederland,
uitvoerig archiefonderzoek, brieven en memoires,
dringt Anne-Lot Hoek door tot in de haarvaten van het
koloniale systeem. Ze brengt een gelaagd en vernieuwend
beeld van een wrede onafhankelijkheidsstrijd.
‘Hoek belicht een onbekende episode uit de
dekolonisatiegeschiedenis van Nederlands-Indië.
Indrukwekkend.’ nrc handelsblad
Nu in de boekhandel
debezigebij.nl- V OORW OORD -
Romanticus
‘Wij rijden met de trein naar ‘t Zuiden.
De peppels vallen van ons weg,’
Ik zie mijn lerares Nederlands nog voor de klas staan. De eerste
I
dichtregels van In de trein van Bertus Aafjes opdreunend.
n een les over het metrum was dit wel een mooi
voorbeeld, zei ze. Het ritme van dit gedicht,
was net als de kadans van een trein, wat Guus
Meeuwis later ‘kedeng kedeng’ noemde, maar ik
eigenlijk meer een ‘geduk geduk’ vind.
‘Wij RIJ-den MET de TREIN naar ’t ZUI-den
Ja, ik ben een hopeloze romanticus. Ik heb een zwak
voor gedichten over de schoonheid van de natuur,
over liefde en troost. Ik bewonder degenen die zo
met woorden kunnen toveren dat ze hun gevoel en
gedachten in een gedicht kunnen omzetten. Ik kan
het niet en kan er misschien daarom juist zo van
genieten. Genieten jullie mee in deze editie van
Moesson vol poëzie?
De PEP-pels VAL-len VAN ons WEG.’
moess n
AF
HANKEL
AN
IE • ON
N
IJ
K
O
•
NE
MEND
TROUW •
B
R
R
Dit is het eerste couplet van vier, waarin hij beschrijft hoe hij tijdens een wandeling een heleboel
narcissen ziet. Niet alleen dat moment, maar ook de
herinnering eraan brengen de dichter vreugde. Ik
zag de in de wind dansende narcissen meteen voor
me en herkende hoe een mooie herinnering je door
een zware dag kan trekken. W.H. Auden, Emerson,
Keats, en Shakespeare met zijn prachtige Sonnet 18:
‘Shall I compare thee to a summer’s day’; alle groten
kwamen voorbij in de collegebanken. Af en toe grijp
ik nog eens mijn Norton Anthology of English (of die
van American) Literature uit de boekenkast om wat
van de werken te herlezen.
•
‘I wandered lonely as a cloud
That floats on high o’er vales and hills,
When all at once I saw a crowd,
A host, of golden daffodils;
Beside the lake, beneath the trees,
Fluttering and dancing in the breeze.’
Foto: Armando Ello
Ik leerde er dit gedicht niet bepaald door waarderen
en kon lang daarna in elk gedicht wat ik las alleen
maar dat irritante treinritme ontdekken in plaats
van de schoonheid van de tekst. Tot ik Engels ging
studeren en werd gegrepen door The Daffodils van
William Wordsworth.
D
E
3Inhoud
LEZERS VERTELLEN
10
21
Lieve lezers van Moesson
Ingezonden gedichten
Gevonden!
De vrouw achter de Indische saucijzen
van Van Olphen
WOORDKUNST
32
Vergeet mij niet
Het poëzie-album
44
Rhythm & Poetry
Drie rappers combineren woord en ritme
52
Overpeinzingen op eiland Ambon
Gedicht van Madeleine Gabeler, getekend
door Dido Drachman
INTERVIEW
16
Block en Deckwitz
Het dichterspaar vertelt over de helende
kracht van poëzie
29
Even bellen met: Ferdy Karto
50
Dichtdansen
Cheroney Pelupessy doet aan
fysieke poëzie
10
BOEKOE
38
Dewi’s debuut
Schrijver Dewi de Nijs Bik komt met
haar eerste dichtbundel
AF
HANKEL
AN
IE • ON
N
IJ
•
•
O
moess n
K
B
R
R
NE
MEND
TROUW •
4
22
De blauwe bergen van Bukit Barisan
Rudy Kousbroek en Sitor Situmorang
over Sumatra
D
E
1652
MAKAN
54
Gedonder met Danny
Kunstenaar Danny van den Hoonaard
maakte een kookboekje
COLUMNS
15
26
59
Alide Wormser: Verwondering
Frans Leidelmeijer: Hans Budding
Patricia Jacob: Babi Pangang
IEDERE MAAND
Mijn poesaka:
de koffer van opa Ru
36
Door de lens van…
Sjoerd Derine
43
Adat
Guido Schenkhuizen over de
klanken die hij zo mist
49
Moessonshop
60
Insta Indo
61
Anak Moesson
Isabelle, Sascha, een sprookje
en nieuwtjes
Beleven
Ting Ting
Colofon
Coverfoto: Cheroney Pelupessy door Ashley de Groot
moess n
AF
HANKEL
AN
IE • ON
N
IJ
K
O
64
66
67
•
•
59
Oleh Oleh
TROUW •
MEND
54
Indopuzzel
NE
31
Nieuwtjes
B
R
R
6
8
9
D
E
5- L EZ ERS V ERT EL L EN illustratie: Remona Poortman
Lieve
LEZERS
van Moesson
Dank voor de mooie inzendingen, die we binnenkregen op onze oproep om
een gedicht in te sturen. Met gepaste trots drukken we ze hier af.
De redactie
AF
HANKEL
AN
IE • ON
N
IJ
•
•
O
moess n
K
B
R
R
NE
MEND
TROUW •
6
D
EBeste redactie,
Kort na de dood van mijn moeder schreef ik ter nagedachtenis aan haar dit gedicht. Zij was een bijzondere
vrouw.
Cindy Smits
De populier is de enige boom waarvan de blaadjes
altijd ieder afzonderlijk een eigen kant op bewegen
‘Kijk maar eens goed,’ zei Mama mij toen-ik-klein-was
En zo bewoog Mama zich ook altijd over haar eigen
pad
Afzonderlijk maar niet in afzondering
Sterk en krachtig en altijd in verbinding
met wie maar om haar heen was
moess n
AF
HANKEL
AN
IE • ON
N
IJ
K
O
de winter tegemoet
bouwde je een huis in de wolken
bakte brood van zand
onder de pajong van een tafel
danste op water
leerde rook zweven
de wind temmen
helen en breken
je speelde een lang vergeten spel
schilderde portretten die geurden
naar vochtige tropen
en kleine toverkunsten
je had lief en
vocht tegen tijd
verlangde naar daar
kuste de vlinders en vallende bladeren
ten afscheid
vloog onrustig weg
droom en idealen
niet meer inhalen
ons liet je hier achter
voorlopig
eindelijk geland
•
•
(voor Geert van Mierop, 1942-2013)
TROUW •
MEND
PULANG
mama, wat ik zeggen wou
vertrouw op mij
geloof in mij
en weet: ik hou van jou
er zullen zware dagen komen
die gaan voorbij
geloof in mij
wat er ook nodig voor is
met alle hulp
waar ik op bouw
je zult zien
ik ben een kind van jou
dus hoop voor mij
en bid voor mij
omring je met je zorgen
maar bovenal
geloof in mij
want ik geloof
in morgen
NE
Peter Nieuwendijk
C.I. Butteling
B
R
R
Geachte redactie,
Dit gedicht maakte ik voor mijn Indische vriend
Geert. Geert van Mierop werd op 11 maart 1942
geboren op Sumatra (Fort de Kock) en stierf op 14
februari 2013 in Den Haag. Hij werkte jaren als tekenleraar en schilder in Amsterdam. Geert verbleef ook
regelmatig op Bali, Celebes, Java en Sumatra. Twee
jaar voor zijn dood kocht hij een huis op Bali om
terug te keren naar zijn geboorteland. Hij heeft het
huis nooit af gezien!
Geachte redactie,
Naar aanleiding van uw oproep,dacht ik meteen aan
het gedicht dat mijn dochter voor mij maakte toen zij
zeer ernstig ziek was. Ik kan me nog herinneren hoe
ontroerd ik was toen ik het las en hoe wanhopig ik
hoopte dat alles goed zou komen. Helaas, het heeft
niet zo mogen zijn. Zij overleed op 38-jarige leeftijd
en liet een man en twee kinderen achter van 9 en 11
jaar oud. Voor mij is het nog als de dag van gisteren, het verdriet gaat nooit over. Twee weken voor
haar dood heeft ze met heel veel moeite het gedicht
geschreven. Ik ben haar er zeer dankbaar voor en het
geeft mij nog steeds troost.
D
E
7- I N T ERV I EW -
BloCK
&
DeCKwitz
AF
HANKEL
AN
IE • ON
N
IJ
•
•
O
moess n
K
B
R
R
NE
MEND
TROUW •
8
D
EZe schrijven allebei columns en gedichten en hebben allebei ck in hun
achternaam. Moesson sprak met dichterspaar Robin Block (41) en
Ellen Deckwitz (39) over hun Indische achtergrond, je ontheemd voelen en
de helende kracht van poëzie.
Door Ricci Scheldwacht // foto’s: Kaya de la Rambelje
AF
HANKEL
AN
IE • ON
IJ
•
•
N
K
O
moess n
R
NE
MEND
TROUW •
B
R
D
E
9- W OORDK U N ST -
Vergeet
MIJ NIET
Het mag in een poëzie-editie niet ontbreken: het poëzie-album. Voor
velen, op het Sinterklaasgedicht na misschien, de eerste keer dat je aan
het rijmen slaat.
Door Vivian Boon // foto’s: Herbert van der Beek
AF
HANKEL
AN
IE • ON
N
IJ
•
•
O
moess n
K
B
R
R
NE
MEND
TROUW •
10
D
E